34.Di tích Hang Nhả Nhung
Nhả Nhung là một hang động tự nhiên được hình thành qua quá trình kiến tạo địa chất của vỏ trái đất và dòng chảy của mạch nước ngầm trong lòng núi đá vôi. Kết quả của quá trình này đã tạo nên một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, một món quà quý giá của thiên nhiên ban tặng cho vùng đất và con người Yên Châu. Danh thắng hang Nhả Nhung thuộc bản Trạm Hốc, xã Chiềng On, huyện Yên Châu, cách trung tâm thành phố Sơn La khoảng 70 km về phía Đông Nam.
Tên gọi Nhả Nhung gắn liền với một câu chuyện truyền thuyết của người dân địa phương. Chuyện kể rằng: "Ngày xưa, Chiềng On là vùng đất chung giữa Mường trời và Mường đất. Nơi đây có loài cỏ quý chỉ dành để chăn nuôi những con vật quý do 2 mường quản lý, nên Chiềng On còn có tên gọi là "Nhả Nhung", nghĩa là vùng đất có loài cỏ quý. Giữa Mường trời và Mường đất thường qua lại, thăm hỏi nhau bằng đường cầu vồng có bảy sắc màu.
Trên Mường Trời có chàng hoàng tử được vua cha vô cùng yêu quý, mọi người hết sức chiều chuộng. Chàng đi đâu cũng được vua cha cho người đi theo để dẫn đường và bảo vệ. Một hôm vua cha đi vắng, Hoàng tử tự ý dẫn đàn vật quý xuống Mường đất “Nhả nhung” ăn cỏ. Chàng đi mãi, đi mãi, mải mê ngắm nhìn cảnh vật nên thơ ở nơi đây quên mất đường về. Ở Mường trời, vua cha về tới nhà không thấy Hoàng Tử đâu cả, biết chàng xuống Mường đất mà không xin phép, ngài vô cùng tức giận bèn chém đứt đường cầu vồng. Từ đó giữa hai mường không còn đường qua lại nữa. Hoàng Tử ở Mường đất đi mãi và lạc vào một hang đá tự nhiên nằm ở giữa cánh đồng cỏ quý. Trong lòng hang được trang hoàng lộng lẫy như một cung điện nguy nga, tráng lệ với muôn vàn nhũ đá trải rộng khắp vòm hang và hai bên vách đá; có một dòng suối mát lành chảy dài theo lòng hang. Vẻ đẹp của hang khiến cho Hoàng Tử bị lôi cuốn, mê hoặc cùng với đàn vật quý ở lại đó không về mường trời nữa. Từ đó hang có tên gọi là “Nhả Nhung”.
Hang Nhả Nhung có chiều dài khoảng 2.500 m, bên trong được chia thành nhiều ngăn nhỏ chạy dọc từ đầu cho đến cuối hang. Ở mỗi ngăn đều sở hữu một vẻ đẹp riêng biệt, độc đáo bởi sự hiện diện của hàng ngàn nhũ đá nguyên sơ, muôn hình, muôn vẻ, góp phần thêu dệt nên một bức tranh thiên nhiên toàn cảnh nối liền giữa quá khứ với hiện tại.
Cửa hang có hình ôvan, chiều rộng là 5 m, cao khoảng 13 - 14 m, quay về hướng Tây - Bắc như để đón những luồng sinh khí mát mẻ của trời và đất. Bởi vậy khi đặt chân vào hang, du khách được tận hưởng cảm giác như lạc vào chốn bồng lai tiên cảnh, để rồi quên đi sự xô bồ của cuộc sống thường nhật. Bắt đầu từ đây, cuộc hành trình của du khách sẽ có những trải nghiệm hết sức thú vị, mang lại nhiều cảm xúc khác nhau, từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
Qua cửa hang, ngăn thứ nhất hiện ra như một thủy cung thu nhỏ, có diện tích khoảng 40 m2, cao khoảng 3 m. Toàn bộ căn phòng được sắp đặt cẩn thận, bài trí cầu kỳ bởi những khối thạch nhũ mang hình thù của các loài vật sống ở biển khơi như hải cẩu, cá mập, bạch tuộc… Trong đó ấn tượng lớn nhất là khối nhũ đá hình con Rùa nằm ở cạnh lối vào như để đón chào du khách. Bởi vậy ngăn này còn có tên là động Rùa vàng.
Tiếp tục hành trình khám phá ở các ngăn thứ hai và ba, du khách sẽ thấy những ngách hẹp chạy dài với nhiều nhũ đá nguyên sơ, hình các loài cỏ cây, muông thú trong một khu bảo tồn thiên nhiên, với những hình ảnh quen thuộc của những chú hươu, nai đang thong thả gặm cỏ bên bờ suối, xa xa là đàn khỉ con đang nô đùa cạnh mẹ, những chú cá sấu đang phơi mình tắm nắng bên dòng thác tung bọt trắng xóa. Trên trần hang được trang trí những mảng thạch nhũ trông như những đàn dơi đang chăm chỉ kiếm mồi lúc hoàng hôn buông xuống. Giữa bầu trời bình yên, những đám mây mềm mại lững lờ trôi, thấp thoáng một đàn Cò trắng nối đuôi nhau hình vòng cung đang trên đường trở về tổ ấm. Dưới nền hang, dòng chảy của mạch nước ngầm đã bồi đắp nên những thửa ruộng bậc thang màu mỡ. Trên những thửa ruộng đó được nhuốm một màu vàng ươm của vụ lúa chín đang chờ ngày thu hoạch, màu xanh của những nương ngô, đồi chè đang trong quá trình sinh trưởng…
Đến giữa lòng hang, du khách sẽ được trở về bên câu chuyện truyền thuyết ly kỳ của Hoàng tử dẫn đàn vật quý xuống vùng Nhả Nhung ăn cỏ quên cả lối về. Khi chúng ta bắt gặp ở đây một khối măng đá cao khoảng 1,6 m có hình dáng của người đàn ông thể hiện một cách “phồn thực”. Bên cạnh đó, rất nhiều khối nhũ đá hình các con vật trong một bức tranh được phối cảnh cân đối, hài hòa. Theo truyền thuyết thì đây chính là Hoàng Tử “hóa đá” bên đàn vật quý của mình. Trên trần hang, từng giọt nước đều đặn rơi tí tách, nhẹ nhàng, thánh thót quanh năm hợp thành những âm thanh êm dịu của bản nhạc độc đáo ngàn đời. Nhiều khối đá trong động khi gõ vào phát ra những âm thanh trầm bổng của tiếng chiêng, tiếng trống, tiếng mõ văng vẳng rất êm tai…Chính tình tiết hấp dẫn trong câu chuyện truyền thuyết này kết hợp với sự sắp đặt vô tình nhưng hữu ý của tạo hóa đã tạo ra những cảm xúc thật đặc biệt, giữ chân du khách ở ngăn này lâu hơn.
Bên cạnh Hoàng Tử hóa đá, buồng công chúa hiện ra nguy nga tráng lệ có diện tích khoảng 100 m2, trước cửa có 5 cột đá được trang trí cầu kỳ, sang trọng với muôn vàn những dải nhũ tuôn chảy từ trần hang xuống tạo thành những đường diềm trang trí muôn màu sắc óng ánh. Đi tiếp vào bên trong là một dòng nước chảy róc rách, khiến ta liên tưởng đến một dòng suối trong mát vẫn đang tuôn chảy suốt ngày đêm. Bên cạnh đó là buồng tắm của Công Chúa với sự kiến tạo của dòng nước tạo thành những đường diềm bao quanh uốn cong mềm mại.
Vào cuối hang những nhóm nhũ đá cao, thấp quây quần nhau bên nhau như một gia đình gồm ba thế hệ: ông bà, cha mẹ và con cái; vách hang có chỗ giống như bức tường xây cao rộng được bàn tay của tạo hóa quét lên một lớp màu lam, tím, tô điểm với những vân dọc màu gạch non nền nã. Trong những ngăn cuối cùng có vô số cột đá với biết bao hình thù kỳ lạ, cái thon thả mảnh mai, cái khỏe khoắn vạm vỡ liên kết với nhau tạo thành một bức chạm khổng lồ trên vách hang. Dưới nhãn quan nghệ thuật và trí tưởng tượng du khách những mảng thạch nhũ óng ánh muôn hình, muôn vẻ ở mỗi ngăn của hang Nhả Nhung đều là những tuyệt phẩm tạo hình độc đáo của thiên nhiên ban tặng cho con người Yên Châu.
Bên cạnh vẻ đẹp lung linh huyền ảo của các nhũ đá trong lòng hang, danh thắng Nhả Nhung còn được tô điểm thêm bởi thảm thực vật và rừng cây nguyên sinh xung quanh, xanh tươi 4 mùa, kết hợp với khí hậu trong lành, thoáng đãng đã tạo cho hang Nhả Nhung trở thành một điểm tham quan du lịch hấp dẫn, để lại nhiều ấn tượng mạnh mẽ trong lòng du khách 4 phương sau một lần đặt chân đến miền đất này.
Danh thắng hang Nhả Nhung được UBND tỉnh Sơn La công nhận xếp hạng ngày 11/11/2011.
